Ana ing abad XV, pesisir lor Jawa Tengah isih akeh alas lan
rawa-rawa. warga kang manggon ana pesisir iku isih langka lan sethithik. Ing
pesisir kang saiki dadi wilayah Kabupaten Pemalang urip wong lanang wadon kang
jenenge Kaki lan Nyai Pedaringan. Pasangan iki beda banget. Kaki Pedaringan
yuswane luwih saka setengah abad, nanging Nyai Pedaringan isih enom banget.
Nanging ora dadi alangan wong loro kae ngrajut benang-benang tresna lan tali
kasih urip rukun bebrayan kaya critane Rama Shinta ing epos Ramayana.
Pegaweyane kaki lan nyai Pedaringan yaiku tani, ngolah sawah kang maune arupa
raw-rawa sak dawane pesisir segara. Nandur palawija lan semangka.
Ing sakwijining dina, esuk-esuk nyai Pedaringan dhewekan ing
gubuge, isih nyiapake sarapan, panganan kang paling disenengi kaki Pedaringan
kang saiki ana ing sawah adoh saka omahe. Merga kaki Pedaringan isih gawe lahan
anyar kang mengkone ditanduri palawija. Ora let suwe teka wong lanang kang
bagus rupane. Dheweke njaluk pamit mlebu. Nyai Pedaringan kaget, dheweke isih
mlongo sajake bingung banjur si nyai Pedaringan ngamati wong bagus mau saka
dhuwur tekan ngisor awake. Ing lengen tengene ana getih ireng kenthel, getih
kae katon nyata nanging ing gegere ana barang kang nyelip malah kaya gaman
pusaka kerajaan, sajake sapa wong iki? Pitakon iki kang ana ing jero atine Nyai
Pedaringan.
Ora let suwe pawongan mau ngenalake awake kanthi santun nyeritake asale muasale dheweke teka ing gubug nyai Pedaringan. Nyata bocah bagus mau yaiku pangeran Papak Purbaya. Punggawa saka kerajaan Mataram kang lagi ngemban tugas ngadhemake pamberontakan kang dipimpin dening Salingsingan saka Cirebon. Salingsingan pingin ngrebut lan nguasani Jawa Tengah saka Mataram.
Ora let suwe pawongan mau ngenalake awake kanthi santun nyeritake asale muasale dheweke teka ing gubug nyai Pedaringan. Nyata bocah bagus mau yaiku pangeran Papak Purbaya. Punggawa saka kerajaan Mataram kang lagi ngemban tugas ngadhemake pamberontakan kang dipimpin dening Salingsingan saka Cirebon. Salingsingan pingin ngrebut lan nguasani Jawa Tengah saka Mataram.
Pungkasane Salingsingan bisa dikalahake lan pangeran Papak
Purbaya bisa selamet. Ana ing dalan tumuju Mataram, pangeran Papak Purbaya
weruh gubug, dheweke kepengin mampir lan njaluk tulung diobati larane. Banjur
Nyai Pedaringan ngrewangi ngobati. Ora suwe wong loro mau dadi cedhak. Tekan
awan, pangeran Purbaya pamit bali arep nerusake lakune. Pangeran Papak Purbaya
nitipake kerise kanggo bebungah marang nyai Pedaringan. Si pangeran aweh pesen,
yen keris mau diarani Simonglang iku dijaga lan diopeni. Uga dikarepake yen
mengkone keris iku dadi pusaka dhaerah iku lan kang duwe hak nduweni sarta
ngrawat keris iki yaiku kluwarga Pedaringan lan keturunane.
Sapa-sapa ora nduweni hak njupuk keris mau kajaba pangeran
Papak Purbaya utawa wong sing kabeh driji tangane papak kaya duwene pangeran
Papak Purbaya. Pangeran Papak Purbaya nerusake perjalananen marang kidul. Ing
tengah-tengah lakune dheweke kudu ngliwati kali cilik saka arah wetan lan
ngalir tumuju kulon kang lokasine cedhak karo segara (ing basa jawa: Malang)
dheweke kaya entuk ilham utawa wangsit saka sing gawe urip kanggo menehi jeneng
dhaerah iki “Pemalang”.
Kisahe, wis rada sore kaki Pedaringan nembe bali ngomah, Kaki
Pedaringan rada getun lan gumun, biasane nyai Pedaringan nggawake panganan
nanging nganti sore kaya iki si Nyai ora marani. Getun dadi cemburu merga kaki
ngonangi nyai Pedaringan isih nyekeli keris kang dudu duweke Kaki Pedaringan.
Banjur Nyai Pedaringan aweh penjelasan nerangake kepriye critane dheweke nyekel
keris mau. Nanging kaki Pedaringan ora gelem nrima penjelasan saka nyai, malah
dadi ribut.
Ing akhir tukarane, Nyai Pedaringan nyabut kerise kanggo
mbuktike tresnane, keris mau dienggo ngiris drijine. Getih kang seger mau netes
saka drijine kang lentik. Nyai Pedaringan sumpah menawa tetesan getih kang
diolesake ing kembang widuri bisa ngowahi warnane (warna kembang widuri putih)
nanging yen kembang widuri mau bisa dadi warna ungu, iku tandane tresnane isih
suci. Ndeleng kedadeyan mau, kaki Pedaringan dadi gela lan njaluk pangapura
marang nyai Pedaringan.
Kanggo nebus dosane kaki Pedaringan karo nyai Pedaringan arep
nyusul lan nggoleti pangeran Papak Purbaya. Nanging nganti saiki kaki Pedaringan
ora tau bali. Saiki nyai Pedaringan kang diarani “Nyai Widuri” urip dhewekan
karo bayi kang isih ana ing wetenge. Nganti akhir umure, nyai widuri dadi
randa. Saiki jeneng widuri diabadikake kanggo jeneng desa, merga nyai widuri
tau urip ning kono.
0 comments